वायू प्रदूषणामुळे आजार वाढतात का? हे उत्तर केंद्र सरकारने लोकसभेत दिले

वायू प्रदूषण हे आज देशासमोरील सर्वात मोठे आव्हान आहे. श्वासोच्छवासाचे आजार वाढवणारा हा एक महत्त्वाचा घटक आहे. परंतु, सरकारचे म्हणणे आहे की, सध्या असा कोणताही ठोस डेटा नाही ज्यामुळे कोणताही आजार केवळ वायू प्रदूषणामुळे होतो. आरोग्य राज्यमंत्री प्रतापराव जाधव यांनी शुक्रवारी लोकसभेत सांगितले की, वायू प्रदूषणाचा आरोग्यावर होणारा परिणाम अनेक घटकांवर अवलंबून असतो. यामध्ये आपल्या खाण्याच्या सवयी, कामाच्या ठिकाणची परिस्थिती, सामाजिक-आर्थिक स्थिती, आपली प्रतिकारशक्ती आणि कौटुंबिक इतिहास यासारख्या बाबींचा समावेश होतो.

त्यांनी सांगितले की वायू प्रदूषणामुळे श्वसनाचे आजार नक्कीच गंभीर होतात, परंतु त्याचे थेट आणि एकमेव कारण अद्याप सिद्ध झालेले नाही.

आरोग्यासाठी शासनाचे प्रयत्न
जाधव म्हणाले की, केंद्र सरकारने देशभरात आरोग्य सेवा बळकट करण्यासाठी अनेक योजना सुरू केल्या आहेत. राष्ट्रीय आरोग्य अभियानांतर्गत राज्ये आणि केंद्रशासित प्रदेशांना तांत्रिक आणि आर्थिक सहाय्य दिले जात आहे. वायू प्रदूषण आणि हवामान बदलाचे आरोग्यावर होणारे परिणाम कमी करण्यासाठी 2019 मध्ये नॅशनल प्रोग्राम ऑन क्लायमेट चेंज अँड ह्युमन हेल्थ (NPCCHH) सुरू करण्यात आला. या कार्यक्रमांतर्गत, जागरुकता वाढवणे, आरोग्य सेवा तयार करणे आणि स्थानिक पातळीवर उपाय विकसित करणे यावर लक्ष केंद्रित केले जाते.

राज्यांसाठी विशेष कृती योजना
NPCCHH अंतर्गत, राज्यांसाठी राज्य कृती आराखडा तयार करण्यात आला आहे, ज्यामध्ये वायू प्रदूषणाचा सामना करण्यासाठी विशिष्ट उपाययोजना सुचविल्या आहेत. याव्यतिरिक्त, वायू प्रदूषणाशी संबंधित रोग टाळण्यासाठी सार्वजनिक आणि आरोग्य कर्मचाऱ्यांना शिक्षित करण्यासाठी प्रशिक्षण कार्यक्रम चालवले जात आहेत.

जनजागृतीवर भर
लोकांना जागरूक करण्यासाठी सरकारने अनेक पावले उचलली आहेत. जागतिक पर्यावरण दिन, स्वच्छ हवेसाठी आंतरराष्ट्रीय दिन आणि राष्ट्रीय प्रदूषण नियंत्रण दिन यासारख्या प्रसंगी देशभर जनजागृती मोहीम राबवली जाते. शाळकरी मुले, महिला आणि असुरक्षित समुदायांना वायू प्रदूषणाचे धोके समजावून सांगण्यासाठी विशेष साहित्य तयार करण्यात आले आहे.

स्वच्छ ऊर्जा आणि स्वच्छ भारताचे योगदान
प्रधानमंत्री उज्ज्वला योजनेअंतर्गत महिला आणि मुलांना सुरक्षित आणि स्वच्छ स्वयंपाकाचे इंधन (एलपीजी) प्रदान करण्यात आले आहे. याशिवाय स्वच्छ भारत मिशनने देशातील गावे आणि शहरांमध्ये स्वच्छता मोहीम राबवून वायू प्रदूषण कमी करण्यात मदत केली आहे.

वायू प्रदूषणाविरुद्ध एकत्रित प्रयत्न
सरकारने 2019 मध्ये राष्ट्रीय स्वच्छ वायु कार्यक्रम (NCAP) लाँच केला, ज्याचा उद्देश वायू प्रदूषण कमी करणे आणि लोकांना चांगले जीवन प्रदान करणे आहे. यासह भारतीय हवामान विभाग हवेच्या गुणवत्तेची माहिती आणि इशारे जारी करतो, जेणेकरून वेळेवर तयारी करता येईल.