कचरा व्यवस्थापनासाठी केंद्राचा मोठा निर्णय, कंपन्यांना घ्याव्या लागणार पॅकेज रिसायकलिंगची जबाबदारी, 2026 मध्ये लागू होणार नियम

भारत सरकारचे पर्यावरण, वन आणि हवामान बदल मंत्रालय देशातील कचरा व्यवस्थापनाच्या शाश्वततेला चालना देण्यासाठी सक्रिय पावले उचलत आहे. या अंतर्गत, कागद, काच, धातू आणि स्वच्छता उत्पादनांपासून बनवलेल्या पॅकेजिंगसाठी विस्तारित उत्पादक जबाबदारी (ईपीआर) नियमांचा मसुदा 6 डिसेंबर 2024 रोजी अधिसूचित करण्यात आला आहे. हे नियम 1 एप्रिल 2026 पासून लागू होतील.

या नवीन नियमांनुसार, उत्पादक, आयातदार आणि ब्रँड मालक (PIBOs) यांची त्यांच्या पॅकेजिंग सामग्रीचे संपूर्ण पुनर्वापर सुनिश्चित करण्याची जबाबदारी असेल. यामध्ये कचऱ्याचे संकलन, पुनर्वापर आणि सुरक्षित विल्हेवाट यांचा समावेश होतो. सरकारने कचरा व्यवस्थापन सुव्यवस्थित करण्यासाठी स्पष्ट उद्दिष्टे निश्चित केली आहेत, ज्यामुळे प्रदूषण कमी होईल आणि संसाधनांचे संरक्षण होईल.

हेही वाचा: प्रदूषणामुळे दिल्लीत लॉकडाऊन होणार का? पर्यावरण मंत्री गोपाल राय यांनी घरून काम करण्याचे संकेत दिले आहेत

टिकाऊ पॅकेजिंग डिझाइनच्या वापरास प्रोत्साहन दिले जाईल

मसुद्याच्या नियमांनुसार, पर्यावरणीय प्रभाव कमी करण्यासाठी पुनर्नवीनीकरण आणि टिकाऊ पॅकेजिंग डिझाइनचा वापर करण्यास प्रोत्साहन देण्यात आले आहे. यामध्ये पर्यावरणपूरक साहित्याचा अवलंब करण्यावर विशेष भर देण्यात आला असून पुनर्वापराच्या नवीन तंत्रज्ञानाला प्रोत्साहन देण्यात आले आहे. हे नियम प्लास्टिक कचरा व्यवस्थापन नियमांशी सुसंगत आहेत आणि स्वच्छ भारत मिशनच्या उद्दिष्टांना बळकटी देतात.

कंपन्यांना रिसायकलिंगचा हिशेब ठेवावा लागेल

अहवाल आणि अनुपालनाची पारदर्शकता सुनिश्चित करण्यासाठी, उत्पादकांनी त्यांच्या कचरा व्यवस्थापनाच्या प्रयत्नांना आणि पुनर्वापराच्या लक्ष्यासाठी जबाबदार धरले पाहिजे. या नियमामुळे पर्यावरण रक्षणाची जबाबदारी तर मजबूत होईलच, शिवाय रोजगाराच्या नवीन संधीही निर्माण होतील.

हेही वाचा: उत्तराखंडच्या नैनी तलावाची खोली कमी, पर्यावरण तज्ज्ञांनी दिला इशारा

याशिवाय, औपचारिक आणि अनौपचारिक क्षेत्रांना गुंतवून भारतातील कचरा व्यवस्थापन आव्हानांना सामोरे जाण्याचा हा एक महत्त्वाचा प्रयत्न आहे. हे नवीन नियम पर्यावरण रक्षणाच्या दिशेने एक महत्त्वाचे पाऊल आहेत, ज्यामुळे देश नैसर्गिक संसाधनांचे संरक्षण आणि स्वच्छतेत सुधारणा करण्याच्या दिशेने पावले उचलत आहे.